Inngangur

Skýrslu stjórnar með ársreikningi er ætlað að gefa greinargott yfirlit um starfsemi Lífeyrissjóðs verzlunarmanna (LV) til viðbótar upplýsingum sem fram koma í ársreikningi sjóðsins fyrir árið 2023. Henni er þannig ætlað að gefa hagaðilum fyllri mynd af starfsemi sjóðsins. Þar er m.a. horft til núverandi og væntanlegra sjóðfélaga, aðildarsamtaka sjóðsins, stjórnvalda og útgefenda verðbréfa.

Efnistök taka mið af gildandi reglum um ársreikninga lífeyrissjóða og ákvæðum laga um ársreikninga. Við gerð skýrslu stjórnar og árs-­ og sjálfbærniskýrslu er lögð áhersla á samþættingu fjárhagslegra upplýsinga og ófjárhagslegra upplýsinga (sjálfbærniupplýsinga). Markmiðið er að gefa glöggt og upplýsandi yfirlit og til að halda yfirsýn er um ýmsa þætti vísað til meðfylgjandi árs­ og sjálfbærniskýrslu LV fyrir árið 2023 og til nánari umfjöllunar í ársreikningi.

Varðandi yfirlit yfir nokkra mikilvæga þætti í innri starfsemi LV og ytra starfsumhverfi er vísað til stiklna úr starfsemi LV í inngangskafla árs-­ og sjálfbærniskýrslu sjóðsins.

Helstu rekstrarniðurstöður

Efnahagur

Meginstarfsemi LV lýtur að rekstri réttindakerfis sameignardeildar, séreignardeildar og umsýslu fimm eignasafna, þ.e. sameignardeildar og fjögurra ávöxtunarleiða séreignar. Nánar er gerð grein fyrir þessu í kafla II um lífeyrisafurðir sjóðsins, kafla III um eignasöfn og í yfirliti þróunar nokkurra lykiltalna í rekstri, sjá kafla I um starfsemi.

Afkoma eignasafns sjóðsins árið 2023 var talsvert betri en árið á undan. Þó voru talsverðar sveiflur á mörkuðum. Árið einkenndist af þrálátri verðbólgu framan af og háu vaxtastigi. Verð hluta­ og skuldabréfa hélst lágt framan af ári og ávöxtunarkrafa hélst há. Stríðsátök í Úkraínu og nú undir lok árs í Miðausturlöndum skapa áframhaldandi óvissu og þrýsting á verð á hrávöru­ og orkumörkuðum. Viðsnúningur varð á hlutabréfamörkuðum undir lok árs og skilaði eignasafn sameignardeildar jákvæðri raunávöxtun sem og verðbréfaleið séreignardeildar. Nafnávöxtun ævileiða 1 til 3 í séreignardeild var jákvæð en raunávöxtun reyndist neikvæð í leiðunum þremur. Nánari upplýsingar er að finna í kafla III um eignasöfn, verðbréfamarkaði og þróun þeirra.

Vert er að benda á að yfirstandandi jarðhræringar og jarðeldar á Reykjanesi hafa þegar haft áhrif á Grindavíkurbæ og starfumhverfi og rekstrarstöðu fyrirtækja á Reykjanesinu. Ekki er útséð með endanleg áhrif þessara náttúruhamfara. LV á nokkur útistandandi sjóðfélaglán með veði í íbúðarhúsnæði í Grindarvík. Þá á LV hlutafé og skuldabréf í fyrirtækjum á Reykjanesi. LV fylgist með þróun þessara mála en enn sem komið er hefur ekki verið talið tilefni til að færa niður verðmæti þessara eigna.

Fjárfestingartekjur og rekstrarkostnaður

Samanlagðar hreinar fjárfestingartekjur allra eignasafna námu 102.958 m.kr. en voru neikvæðar um 42.441 m.kr. árið áður. Rekstrarkostnaður sjóðsins, þ.e. skrifstofu­ og stjórnunarkostnaður, nam 1.718 m.kr. en var 1.497 m.kr. árið áður. Rekstrarkostnaður í hlutfalli af meðalstöðu eigna var 0,14% en 0,13% árið áður. Fjöldi stöðugilda á árinu var 57,6 en var 54,2 stöðugildi árið áður. Heildarfjárhæð launa nam 920,3 m.kr. og launatengd gjöld voru 221,1 m.kr.

Sameignardeild

Sameignardeildin er stærsta eignasafn lífeyrissjóðsins og námu eignir hennar um 1.256
milljörðum króna í árslok samanborið við 1.146 milljarða árið áður. Nafnávöxtun deildarinnar var 8,6% en ­3,6% árið áður. Að teknu tilliti til verðbólgu var hrein raunávöxtun 0,5%, samanborið við 11,9% neikvæða raunávöxtun árið 2022. Langtímaraunávöxtun er eftir sem áður góð eða 4,8% meðalávöxtun sl. fimm ár, 4,8%, fyrir sl. 10 ár og 4,1% sl. 20 ár.

Þróun tryggingafræðilegrar stöðu reyndist ekki hagfelld á árinu. Í árslok var hún neikvæð um 6,8% samanborið við 5,6% neikvæða stöðu árið áður. Hér vegur þyngst að raunávöxtun var lág eða 0,5% og hækkandi verðbólga þar sem allar skuldbindingar sameignardeildar eru verðtryggðar.

Ávöxtunarleiðir í séreignardeildum

Leiðirnar eru fjórar. Þrjár þeirra, Ævileið I, II og III, mynda ævilínu með mismunandi áhættustig og sú fjórða er Verðbréfaleið sem fylgir sömu fjárfestingarstefnu og sameignardeild. Hún hefur ekki verið opin fyrir nýjum samningum frá árinu 2017. Nafnávöxtun allra ávöxtunarleiða séreignar var jákvæð á árinu. Ævileiðir I, II og III hafa nú verið starfræktar í sex almanaksár og nemur fimm ára nafnávöxtun 8,6% fyrir Ævileið I, 6,7% fyrir Ævileið II, 4,0% fyrir Ævileið
III og 10,7% fyrir Verðbréfaleið. Eignasöfn séreignardeilda hafa vaxið undanfarin ár og námu í árslok 31,0 milljarði en 27,0 milljörðum árið áður og 12,5 milljörðum fyrir sex árum, þ.e. í árslok 2017.

Lífeyrisafurðir

Lífeyrisafurðir sjóðsins samanstanda af réttindum í sameignardeild og séreignardeildum (almenn séreign og tilgreind séreign). Þá er þjónusta, upplýsingagjöf og ráðgjöf óaðskiljanlegur þáttur
lífeyrisafurða sjóðsins.

Vöxtur iðgjalda til sameignardeildar, fjölgun virkra sjóðfélaga og einstaklinga á lífeyri hélt áfram á árinu. Greiðslur til deildarinnar námu 44,3 milljörðum en 39,4 milljörðum árið áður. Meðalfjöldi virkra sjóðfélaga var 37.152 og fjölgaði úr 36.512 frá árinu áður á sama tíma og meðalfjöldi einstaklinga á lífeyri fjölgaði í 24.222 en þeir voru 22.215 árið áður. Þá fjölgar sífellt þeim einstaklingum á lífeyri sem hafa áunnið sér umtalsverð réttindi. Greiddur lífeyrir úr sameignardeild nam 33,2 milljörðum en 25,2 milljörðum árið áður og leiðir það m.a. til þess að hlutfall lífeyrisgreiðslna af iðgjöldum, svonefnd lífeyrisbyrði sameignardeildar, hækkaði í
74,9% árið 2023 úr 64,0% árið áður.

Umhverfi

Það er nokkuð nýmæli í starfsemi lífeyrissjóða að horfa með markvissum hætti til umhverfisþátta. Sú þróun leiðir af aukinni vitund, lagaþróun og meiri þekkingu á mikilvægi þessa þáttar í starfsemi lífeyrissjóða og annarra stofnanafjárfesta.

Undanfarin misseri og ár hefur verið lögð áhersla á að auka þekkingu og færni innan sjóðsins á þessu sviði. Liður í því er útgáfa sjálfbærniskýrslu sem nú er í auknum mæli samþætt við fjárhagslega upplýsingamiðlun í skýrslu stjórnar og ársskýrslu og stefnt að því að halda áfram á sömu braut í takt við þróun reglna og viðmiða á þessu sviði. Fjallað er um þennan þátt ársskýrslu sjóðsins, einkum í kafla IV um ábyrgar fjárfestingar, kafla V um áhættustýringu og kafla VII um sjálfbærni í starfsemi.

Hvað sjálfbærniupplýsingar (UFS, umhverfisþættir, félagslegir þættir og stjórnarhættir) í rekstri sjóðsins varðar er vísað til kafla VII um sjálfbærni í starfsemi LV, sértaklega sem og kafla V um ábyrgar fjárfestingar.

Eins og kunnugt er er markmið LV að hámarka langtímaávöxtun eignasafna sjóðsins að teknu tilliti til áhættu í þágu hagsmuna sjóðfélaga en um leið lætur LV sig varða hvernig fjármunatekjur sjóðsins verða til. LV hefur sett sér stefnu um ábyrgar fjárfestingar og tekur eignastýring mið af sjálfbærniáhættuþáttum við stýringu eignasafna. Aðferðafræðinni er nánar lýst í stefnunni og í kafla IV um ábyrgar fjárfestingar í árs­ og sjálfbærniskýrslu hér að framan. Eignastýring greinir sjálfbærniáhættu samhliða hefðbundnum greiningum á fjárhagslegum mælikvörðum. Þannig er leitast við að ná fram sem bestri áhættuleiðréttri ávöxtun á hverjum tíma miðað við þær upplýsingar og forsendur sem liggja fyrir. Meðal helstu áskorana í þeim efnum er aðgengi að gögnum, hversu óstöðluð og áreiðanleg þau eru til samanburðar á milli útgefenda og hvernig þau nýtast svo til ákvarðanatöku.

En innleiðing á evrópsku regluverki, svo sem EU Taxonomy (flokkunarreglur fyrir sjálfbæra starfsemi fyrirtækja) og SFDR (upplýsingar um meðferð sjálfbærniáhættu í eignasöfnum) kemur til með að leysa að einhverju leyti framangreind viðfangsefni. Þá er frekari reglna að vænta og fylgist stjórn með þeirri þróun. Sjóðurinn vinnur nú að innleiðingu á því sjálfbærniregluverki sem lögfest hefur verið í íslenskan rétt og mun upplýsingagjöf taka mið af þeim. Sem stendur eru allar sjóðsdeildir LV skilgreindar sem 6. gr. leiðir í samræmi við SFDR.

LV hefur aukið aðgang að sjálfbærnigögnum og vinna við greiningu á kolefnisspori eignasafna er lokið að hluta og nú birt í árs­ og sjálfbærniskýrslu. Þá var áhættumat á loftslagsáhættu hluti af eigin áhættumati stjórnar árið 2023. Samhliða greiningum á sjálfbærniáhættuþáttum í samræmi við stefnu LV um ábyrgar fjárfestingar er unnið eftir stefnu stjórnar frá 2021 um útilokun tiltekinna fjárfestingarkosta úr eignasöfnum.

LV hefur undanfarin misseri lagt aukna áherslu á framkvæmd eigendahlutverks sjóðsins. Liður í því var uppfærsla stjórnar á hluthafastefnu sjóðsins í árslok 2023. Í stefnunni er fjallað um atriði sem sjóðurinn leggur áherslu á gagnvart þeim félögum sem hann fjárfestir í og þeim félögum sem hann tekur til skoðunar sem fjárfestingarkost. Meðal áhersluatriða við uppfærsluna eru ýmis atriði sem varða UFS­þætti svo sem hlutverk tilnefninganefnda og stjórnarkjör, ítarlegri ákvæði um starfskjarastefnur, reglu um viðskipti tengdra aðila og stefnu fyrirtækja í loftslagsmálum. Framangreindar stefnur má finna á vef sjóðsins.

Samfélag

Aukin áhersla á samfélagslega þætti telst til nokkurra nýmæla hjá lífeyrissjóðum hérlendis sem og víða erlendis og er liður í aukinni áherslu á sjálfbærni í rekstri og stýringu eignasafna almennt. LV fylgist með þessari þróun og lagar starfsemi sína að henni. Hér skiptast verkefni nokkuð á milli beins rekstrar LV annars vegar og áhrifa eignasafna á samfélagslega þætti hins vegar.

Rekstur

Hvað beinan rekstur LV varðar felst áhersla á samfélagslega þætti, einkum uppbyggingu mannauðs og fyrirtækjabrag sjóðsins. Eins og fram kemur í umfjöllun um viðskiptalíkan sjóðsins í kafla I í árs­ og sjálfbærniskýrslu er mannauður veigamikil stoð í starfseminni. Á árinu var fylgt eftir markaðri stefnu um að þróa og efla áfram mannauð LV með áherslu á fræðslu, starfsþróun, úrvinnslu úr niðurstöðum reglulegra mannauðsmælinga og umbótum á starfsaðstöðu. Umfjöllun um þessa þætti er að finna í kafla VII um sjálfbærni í starfsemi í árs-­ og sjálfbærniskýrslu.

Lífeyrisafurðir

Lífeyrisafurðir sjóðsins skipta máli þegar kemur að félagslegum þáttum. Víðtæk þátttaka launþega og sjálfstætt starfandi aðila í samtryggingarkerfi lífeyrissjóða er til þess fallin að bæta lífskjör eftir starfslok. Iðgjald í lífeyrissjóð hefur hækkað og tryggir það hærri ævilangan lífeyri og áfallalífeyri. Á liðnu ári var lögð áhersla á að tala um lífeyrismál á mannamáli þannig að sjóðfélagar eigi auðvelt með að skilja lífeyrisafurðirnar og nýta þær sem best í sína þágu. Þannig var efni og reiknivélar á vefnum uppfært til að auka skilning og einfalda ákvörðunartöku sjóðfélagans. Þá hefur áhersla á ráðgjöf og upplýsingamiðlun um lífeyrismál verið aukin til muna og er stefnt að því að halda áfram á þeirri vegferð á komandi árum.

Eignasöfn

Sögulega hafa lífeyrissjóðir og flestir aðrir stofnanafjárfestar einkum lagt áherslu á ávöxtun eigna að teknu tilliti til áhættu sem einkum er metin í ljósi væntra sveiflna í ávöxtun. Undanfarin misseri hefur áhersla verið aukin á samfélaglega þætti tengda stýringu eignasafna. LV fylgist með þeirri þróun og vinnur að því að byggja upp þekkingu og færni í þeim efnum.

Liður í aðgerðum varðandi félagslega þætti er stefna LV um útilokun fjárfestingarkosta úr eignasöfnum sem samþykkt var árið 2021. Meðal útilokaðra fjárfestingarkosta eru fyrirtæki sem brjóta gegn viðmiðum UN Global Compact. Þessi fyrirtæki brjóta gegn viðmiðum Sameinuðu þjóðanna um mannréttindi og grundvallarréttindi starfsfólks, til að mynda varðandi frjálsa aðild að félögum, gerð kjarasamninga, þvingað vinnuafl og misnotkun barna sem vinnuafls. Hér er um mikilvæg atriði að ræða. Áfram verður fylgst með þróun laga og annarra þátta á þessu sviði.

Stefnumið og reglur LV um stjórnarhætti

Stefnumótun

Árið 2021 vann stjórn ásamt stjórnendum að stefnumótun sjóðsins til ársins 2030. Í þeirri vinnu var mörkuð framtíðarsýn og leiðarljós í takt við fyrirliggjandi gildi sjóðsins (e. values). Vinna þessi grundvallast á hlutverki LV eins og það er markað í lögum og samþykktum sjóðsins, samhliða því sem lögð er áhersla á framsýni í rekstri hans. Með því er stefnt að því að efla starfsemi hans til lengri tíma litið og búa hann sem best undir viðfangsefni í ört breytilegu starfsumhverfi.

Stjórnarhættir

Stjórn leggur áherslu á að fylgja eftir reglum og viðurkenndum viðmiðum varðandi stjórnarhætti. Liður í því er skilvirkt skipurit, liðsheild, viðeigandi innri reglur, innra eftirlit og aðhald frá innri og ytri endurskoðun sem og hagaðilum. Eftirfylgni felst m.a. í aukinni áherslu á upplýsingagjöf sem birtist í skýrslu stjórnar, árs­ og sjálfbærniskýrslu og með viðvarandi upplýsingagjöf sjóðsins. Þá framkvæmir stjórn reglulega mat á starfsháttum stjórnar.

Nánari upplýsingar varðandi stjórnarhætti í starfsemi LV er að finna í ítarlegri stjórnarháttayfirlýsingu sem fylgir kafla VII í árs­ og sjálfbærniskýrslu sem og í kafla V um áhættustýringu og kafla VI um stjórnarhætti og stjórnun.

Viðskiptalíkan LV

Viðskiptalíkan sjóðsins byggir á því meginhlutverki hans, samkvæmt framangreindum lögum og samþykktum sjóðsins, að:

• taka við iðgjöldum sjóðfélaga sem mynda grundvöll réttinda.
• ávaxta eignir sjóðsins í sameignar­ og séreignardeildum.
• greiða út ævilangan lífeyri vegna starfsloka, áfallalífeyri í formi örorkulífeyris til sjóðfélaga og barna þeirra, sem og maka­ og barnalífeyri vegna fráfalls sjóðfélaga.
• greiða út séreignarsparnað vegna aldurs, örorku eða fráfalls.

Þá veitir LV sjóðfélögum sínum einnig lán í formi fasteignaveðlána í samræmi við lánareglur á hverjum tíma. Viðskiptalíkan LV byggir á fyrirmyndum í leiðbeiningum „Integrated Reporting Framework“, sjá nánar umfjöllun í kafla I um starfsemi LV. Þar eru auðlindir sem sjóðurinn vinnur úr flokkaðar í sex flokka; fjármagn, mannauð, samfélag, náttúru og umhverfi, óefnislegar eignir og efnislegar eignir. Dregnir eru fram þeir þættir í starfseminni sem miða að því að skapa virði fyrir sjóðfélaga, þ.e. fjárfestingarstarfsemi, rekstur og þjónusta, lífeyrir og séreign, sem og reglur, stefnur og önnur viðmið. Þá er leitast við að gera grein fyrir virðisauka starfseminnar eftir auðlindum. Frá árinu 2020 hefur LV unnið að því að tengja rekstur við heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna.

Um haghafa LV

Frá því LV hóf að gefa út sjálfbærniskýrslu fyrir þremur árum síðan hefur sjóðurinn framkvæmt og upplýst um niðurstöður úr haghafagreiningu. Haghafar hafa verið skilgreindir sem einstaklingar, hópar eða lögaðilar sem verða fyrir áhrifum af starfsemi LV og geta haft áhrif á starfsemi sjóðsins. Greining haghafa auðveldar sjóðnum að vinna að og gæta þeirra hagsmuna sem honum er falið að sinna. Á árinu 2023 var haldið áfram að vinna að því að efla samskipti við haghafa með sérstaka áherslu á sjóðfélaga, iðgjaldagreiðendur og starfsfólk eins og nánar er gerð grein fyrir í kafla I um rekstur LV.

UFS mælingar

Síðastliðin fjögur ár hefur LV gefið út sérstaka sjálfbærniskýrslu samhliða ársskýrslu. Í fyrra var innleidd sú aðferð, m.a. í takt við leiðbeiningar „Integrated reporting“, að samþætta upplýsingar um ófjárhagsleg atriði (sjálfbærniupplýsingar) við einstaka kafla ársskýrslunnar. Markmiðið er að gera upplýsingagjöfina markvissari og heildsteyptari. Í kafla VII um sjálfbærni í starfsemi LV, í árs­ og sjálfbærniskýrslu, eru hins vegar áfram upplýsingar um UFS ­þætti (umhverfisþættir –félagslegir þættir – stjórnarhættir). Þær upplýsingar eru annars vegar settar fram í almennri umfjöllun og hins vegar í töflum. Upplýsingagjöfin byggist einkum á leiðbeiningum GRI (Global Reporting Initiative). Þá er verulega aukið í upplýsingar um ábyrgar fjárfestingar samanber umfjöllun í kafla IV í árs-­ og sjálfbærniskýrslu 2023.

Áhætta og óvissa

Varðandi áhættu­ og óvissuþætti í starfsemi LV vísast til ítarlegra skýringa í skýringu 19–23 við ársreikning sjóðsins og kafla V um áhættustýringu í árs­ og sjálfbærniskýrslu.

Um dómsmál vegna samþykktarbreytinga sem varða viðbrögð við hækkandi lífaldri sjóðfélaga

LV hefur áður gert ítarlega grein fyrir breytingum á samþykktum sjóðsins sem tóku gildi í ársbyrjun 2023 og vörðuðu breytingar á réttindakerfi sameignardeildar til að bregðast við hækkandi lífaldri sjóðfélaga og framtíðarspám um áframhaldandi hækkun lífaldurs.

Á vormánuðum var höfðað mál á hendur LV vegna samþykktarbreytinganna og krafist ógildingar á ákvæði sem varðar breytingu á áunnum réttindum sjóðfélaga.

Í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur nr. E­1722/2023 sem kveðinn var upp 30. nóvember 2023 var fallist á kröfur stefnanda þar sem krafist var ógildingar á tilteknu ákvæði samþykktarbreytinganna. Kjarni þeirra breytinga var að áunnin réttindi sjóðfélaga í sameignardeild væru umreiknuð þannig að mánaðarlegar greiðslur lækkuðu mismikið eftir aldri. Markmiðið var að mæta hækkandi lífaldri sjóðfélaga þar sem spáð er að ævi yngri sjóð­ félaga lengist meira en þeirra sem eldri eru. Þessi spá endurspeglast í lífslíkutöflum sem gefnar eru út af Félagi íslenskra tryggingastærðfræðinga og staðfestar af fjármála­ og efnahagsráðherra.

Samþykktarbreytingarnar voru vandlega undirbúnar af stjórnendum og stjórn LV í samráði við tryggingastærðfræðing sjóðsins og lögmannsstofur sem og með samtali við stjórnvöld. Markmiðið var að virða eðli lífeyrisréttinda sem eignaréttinda, gæta jafnræðis, meðalhófs og annarra lagalegra skilyrða. Í því sambandi var litið til þess að vænt meðalævi lengist meira hjá þeim sem yngri eru en þeim sem eldri eru.

Breytingarnar voru samþykktar af stjórn og í framhaldi af því af fulltrúaráði LV á ársfundi í mars 2022 og hlutu svo samþykki fjármála­ og efnahagsráðherra.

Næstu skref

Dómi héraðsdóms var áfrýjað í desember til Landsréttar. Jafnframt var óskað eftir áfrýjunarleyfi beint til Hæstaréttar. Hæstiréttur veitti LV áfrýjunarleyfi til réttarins 20. febrúar 2024.

Fyrir liggur að meirihluti lífeyrissjóðakerfisins fór áþekka leið varðandi breytingu áunninna réttinda vegna hækkandi lífaldurs. Því er mikilvægt fyrir alla sjóðfélaga og lífeyriskerfið í heild sinni að lyktir þess byggist á traustum grunni.

Áhrif á réttindi sjóðfélaga

Bein áhrif dómsins á réttindi og lífeyrisgreiðslur til sjóðfélaga munu ráðast af endanlegri niðurstöðu Hæstarétts. LV hefur greint möguleg áhrif dómsins á réttindi sjóðfélaga í sameignardeild. Um mat á þessum áhrifum vísast m.a. til skýringar nr. 16 við ársreikning.

Í dómsorði héraðsdóms segir: „Ákvæði 6. tl. viðauka B samþykkta stefnda, dags. apríl 2022, sem tók gildi þann 1. janúar 2023, er ógilt.“

Tryggingafræðileg staða sjóðsins byggist á tryggingafræðilegu mati á heildareignum og heildarskuldbindingum. Við það mat er tekið tillit til áfallinnar stöðu og framtíðarstöðu. Í árslok 2022 var tryggingafræðileg staða neikvæð um 5,6%, þ.e. lífeyrisskuldbindingar voru 107,2 milljörðum króna umfram hreina eign til greiðslu lífeyris. Þar af var áfallin staða neikvæð um 84,5 milljarða króna.

Verði dómur héraðsdóms staðfestur fyrir Hæstarétti yrði reiknuð áfallin staða í árslok 2022 neikvæð um 180,4 milljarða króna. Það myndi leiða til þess að heildarstaðan væri neikvæð um 10,2%. Að öðru óbreyttu myndi það leiða til þess að lækka þyrfti áunnin réttindi sjóðfélaga í sameignardeild. Nánari útfærsla á því myndi einkum byggjast á ráðleggingum tryggingastærðfræðings sjóðsins og mati stjórnar í samræmi við ákvæði laga.
Samhliða því yrði að greiða einstaklingum á lífeyri hækkun vegna lífeyris sem næmi 4,3% þar sem samsvarandi lækkun réttinda var dæmd ógild í dómsorði héraðsdóms. Greiðslan næmi tæpum 1,2 milljörðum vegna ársins 2023. Einnig þyrfti að reikna slíka greiðslu til sjóðfélaga vegna ársins 2024.

Tryggingafræðileg staða sjóðsins í lok árs 2023 væri ­-11,3%, að því gefnu að dómurinn yrði staðfestur.

Endanleg breyting á áunnum réttindum sjóðfélaga í sameignardeild myndi ráðast af tryggingafræðilegri stöðu sjóðsins þegar breytingarnar kæmu til framkvæmda. Þar hefur þróun verðbólgu, eignamarkaða og lýðfræðilegar breytur eins og lífaldur og örorka áhrif. Þó of snemmt sé að segja til með hver endanleg áhrif yrðu nákvæmlega er gengið út frá því að lækkun áunninna réttinda yrði minnst hjá yngri sjóðfélögum og svo stigvaxandi eftir aldri og mest hjá einstaklingum sem hafa hafið töku lífeyris. Það leiðir af eðli þeirra samþykktarbreytinga sem málið varðar eins og ítarlega var gerð grein fyrir á ársfundi sjóðsins í mars 2022.

Framangreint undirstrikar það að áhrif niðurfellingar 6. tl. viðauka B hefði mest áhrif á sjóðfélaga sem hafa hafið töku lífeyris en breytingar á dánar­ og eftirlifendatöflum sem leiddu til samþykktarbreytinganna voru minnstar hjá þeim. Þannig kæmi breytingin í raun harðar niður á eldri sjóðfélögum þvert á það sem stjórn sjóðsins og sjóðfélagafundur töldu sanngjarnt.

Sýn stjórnar á mögulegar lyktir málaferlanna á æðra dómstigi

Eins og fram hefur komið byggist grundvöllur þeirra samþykktarbreytinga sem hér um ræðir á ítarlegri greiningarvinnu stjórnenda og annarra sérfræðinga LV, ytri lögfræðilegri ráðgjöf og ráðgjöf tryggingastærðfræðings LV. Þá hefur nokkur fjöldi annarra lífeyrissjóða farið áþekka leið og hafa samþykktarbreytingar þeirra og LV hlotið staðfestingu fjármála­ og efnahagsráðherra. Niðurstaða héraðsdóms hefur verið rýnd ítarlega af LV og ráðgjöfum. Það var samhljóða niðurstaða að ríkt tilefni væri til að fá endurskoðun dóms héraðsdóms. Í þeim efnum er einkum vísað til útskýringa LV með samþykktunum og málatilbúnaðar sjóðsins í dómsmálinu. Eins og framan greinir bíður málið nú meðferðar í Hæstarétti.

Yfirlýsing stjórnar og framkvæmdastjóra

Samkvæmt bestu vitneskju er það álit okkar að ársreikningur Lífeyrissjóðs verzlunarmanna gefi glögga mynd af rekstrarafkomu lífeyrissjóðsins á árinu 2023, eignum, skuldum og fjárhagsstöðu hans þann 31. desember 2023. Jafnframt er það álit okkar að ársreikningurinn og skýrsla stjórnar og framkvæmdastjóra veiti glöggt yfirlit yfir þróun og árangur í rekstri sjóðsins, stöðu hans í árslok og lýsi helstu áhættuþáttum sem lífeyrissjóðurinn býr við. Frekari upplýsingar sem tengjast áhættustýringu má finna í skýringum 19–23 í ársreikningnum og kafla V í árs­ og sjálfbærniskýrslu. Stjórn og framkvæmdastjóri Lífeyrissjóðs verzlunarmanna hafa í dag farið yfir ársreikning sjóðsins fyrir árið 2023 og staðfesta hann með undirritun sinni. Ársreikningurinn verður lagður fram og kynntur á næsta ársfundi sjóðsins.

Reykjavík, 22. febrúar 2024
Stjórn Lífeyrissjóðs verzlunarmanna