Um starfsemina

Í upphafi árs 2023 tók gildi hækkun réttinda sjóðfélaga vegna góðrar afkomu sjóðsins. Samhliða var gerð breyting á réttindatöflum þar sem mismunandi árgangar ýmist lækkuðu eða hækkuðu allt eftir því hversu mikil aukning er á spá um lengri meðalævi hvers árgangs. Breytingarnar eru í grunninn góð tíðindi því nú mega sjóð­félagar reikna með að lifa umtalsvert lengur en áður var talið og munu þau yngri njóta fleiri eftirlaunaára en þau eldri.

Góðar breytingar í takt við tímann

Samþykktarbreytingunum í upphafi árs fylgdu margar jákvæðar breytingar fyrir sjóðfélaga sem kynntar voru með margvíslegum hætti. Greiðslutímabil makalífeyris var lengt og réttindin hækkuð. Aukinn var sveigjanleiki við töku lífeyris. Aldursmörk ævilangs lífeyris voru færð til 60 ára aldurs en voru áður 65 ár. Fjöldi sjóðfélaga hefur nýtt sér sveigjanleikann sem í þessu felst.

Ágreiningur um innleiðingu samþykktarbreytinga

Sjóðfélagi höfðaði mál og krafðist ógildingar á ákvæði sem varðar breytingu á áunnum
réttindum sjóðfélaga. Í lok nóvember var fallist á kröfu sjóðfélagans í Héraðsdómi Reykjavíkur. Samþykktarbreytingarnar voru vandlega undirbúnar af stjórnendum og stjórn LV í samráði við tryggingastærðfræðing sjóðsins og lögmannsstofur sem og með samtali við stjórnvöld. Markmiðið var að virða eðli lífeyrisréttinda sem eignaréttinda, gæta jafnræðis, meðalhófs og annarra lagalegra skilyrða. Í því sambandi var litið til þess að vænt meðalævi lengist meira hjá þeim sem yngri eru en þeim sem eldri eru.

Dómi héraðsdóms var áfrýjað í desember til Landsréttar. Jafnframt var óskað eftir áfrýjunarleyfi beint til Hæstaréttar. Hæstiréttur veitti LV áfrýjunarleyfi til réttarins 20. febrúar 2024.

Fyrir liggur að meirihluti lífeyrissjóðakerfisins fór áþekka leið varðandi breytingu áunninna réttinda vegna hækkandi lífaldurs. Því er mikilvægt fyrir alla sjóðfélaga og lífeyriskerfið í heild sinni að lyktir þess byggi á traustum grunni.

Málefni ÍL-sjóðs

Eins og kunnugt er tilkynnti þáverandi fjármála­ og efnahagsráðherra vænt slit á ÍL-­sjóði á haustdögum 2022 þar sem ætlunin var að spara ríkissjóði vel á annað hundrað milljarða með því að heimila uppgjör á ÍL­sjóði og gjaldfella bréfin í stað þess að greiða þau til lokagjalddaga. Lífeyrissjóðir eru stærstu eigendur þessara skuldabréfa og hafa spyrnt fast við fótum enda bréfin gefin út með ábyrgð ríkisins.

Staða lífeyrissjóðanna er sterk, bæði lagalega og viðskiptalega, og því er mikilvægt að stjórnvöld hlusti vel á röksemdir lífeyrissjóðanna svo farsælar lyktir náist.

Fjárfestingartækifæri í innviðum

Í síðasta ávarpi formanns var komið inn á innviðafjárfestingar og þörf þess að flýta fyrir möguleikum lífeyrissjóða til að fjárfesta í innviðum hérlendis. Innviðir eru í grunninn góður fjárfestingarkostur í eignasafn lífeyrissjóða og þörfin á uppbyggingu innviða er veruleg eins og hefur verið sýnt fram á í fjölda skýrslna. Frá síðasta ári hefur lítið þokast í þessum efnum en við erum vongóð um að árið 2024 geti leitt til tækifæra á þessu sviði. Mikilvægt er að allir hlutaðeigandi setji aukinn kraft í greiningu vænlegra innviðafjárfestinga svo hægt sé að virkja sem fyrst þau tækifæri sem bíða á þessu sviði.

Ný hluthafastefna með breyttum áherslum

LV hefur undanfarin misseri lagt aukna áherslu á framkvæmd eigendahlutverks sjóðsins. Liður í því var uppfærsla stjórnar á hluthafastefnu sjóðsins í árslok 2023. Í stefnunni er fjallað um atriði sem sjóðurinn leggur áherslu á gagnvart þeim félögum sem hann fjárfestir í og þeim félögum sem hann tekur til skoðunar sem fjárfestingarkost. Meðal nýmæla má nefna að sjóðurinn leggur til að formenn stjórna félaga verði kosnir af hluthöfum í stað þess að stjórn skipti sjálf með sér verkum. Auk þess eru auknar áherslur varðandi starfskjarastefnu fyrirtækja og upplýsingar um framkvæmd hennar, tilnefningarnefndir, arðgreiðslur, stefnu og upplýsingagjöf um sjálfbærni og
fleira sem sjóðurinn horfir til við mat á fjárfestingarkostum. Stefnan er liður í virkum samskiptum og samtali við félög á markaði.

Ávöxtun á lífeyrissparnaði er og verður sveiflukennd milli ára. Það sem skiptir máli er ávöxtun til lengri tíma þegar árangur er metinn. Ljóst er að ávöxtun á fjármunum getur verið sveiflukennd þannig að sum ár gefa góða ávöxtun en önnur eru slakari. Góðu árin þurfa að vega upp slæmu árin og er það raunin hjá Lífeyrissjóði verzlunarmanna. Telja verður að ávöxtun til lengri tíma hjá sjóðnum sé viðunandi en raunávöxtun síðastliðinna 10 ára er 4,8% og ef horft er 20 ár aftur í tímann þá er raunávöxtun sjóðsins 4,1%.

Að lokum vil ég fyrir hönd stjórnar þakka sjóðfélögum og starfsfólki fyrir gott samstarf á árinu.

Stefán Sveinbjörnsson,

formaður stjórnar

Afkoma ársins reyndist mun betri en útlit var fyrir langt fram eftir árinu. Hrein ávöxtun sameignardeildar nam um 8,6% eða um 0,5% raunávöxtun. Séreignarleiðir skiluðu frá 5,8% til 8,6% nafnávöxtun.

Tryggingafræðileg staða sjóðsins nam í upphafi árs 2023 ­5,6%, þar sem heildarskuldbindingar eru umfram heildareignir sjóðsins. Há verðbólga á árinu 2023 auk þess sem raunávöxtun eigna var undir viðmiði í tryggingafræðilegu uppgjöri leiddi til 1,2% lækkunar á stöðunni í árslok 2023.

Markaðir

Þó að markaðir hafi í raun komið betur út en á horfðist á síðasta ári þá er enn talsverð óvissa um marga þætti innanlands sem utan sem hafa mikil áhrif á þróun markaða. Þannig eru þegar þetta er ritað jákvæð merki um minnkandi verðbólgu, óbreytt eða lækkandi vaxtastig, sérstaklega ef sátt næst á vinnumarkaði um kjarasamninga sem miða að því að ná niður verðbólgu og vöxtum.

Erlendis er líklegt að næstu mánuði munu augu fjárfesta áfram beinast að þróun hagtalna til að sjá merki um það hvort verðbólga haldi áfram að lækka og þar með ávöxtunarkrafa skuldabréfa án verulegra áhrifa á atvinnuleysi og hagvöxt.

Innleiðing sjálfbærnilaga og reglna

Á árinu var unnið að innleiðingu aðferðafræði við greiningu á áhættuþáttum tengdum sjálfbærni í eignasöfnum m.t.t. nýrrar löggjafar og annarra viðurkenndra viðmiða. Stefna sjóðsins um ábyrgar fjárfestingar hefur nú verið innleidd og snúa verkefni eignastýringar m.a. að því að móta og innleiða aðferðafræði samkvæmt gildandi reglum og viðurkenndum stöðlum til að styrkja ákvarðanatöku við stýringu eignasafna og að auka gagnsæi í upplýsingagjöf til hagaðila sjóðsins.

Stafrænar lausnir

Miklar framfarir áttu sér stað í stafrænum lausnum fyrir sjóðfélaga. Í upphafi árs var innleitt netspjall ásamt rafrænni auðkenningu og nýr vefur sjóðsins var settur í loftið í september. Þá var á árinu í fyrsta sinn einungis send rafræn yfirlit á Mínum síðum. Við höldum áfram að vinna að nýjum stafrænum lausnum sem auka og bæta þjónustu og sjálfbærni í rekstri.

Ánægja starfsfólks

Eins og ávallt voru mannauðsmál ofarlega á baugi. Til að styðja við uppbyggingu fyrirmyndarvinnustaðar voru meðal annars innleiddar mannauðsmælingar sem eru kynntar ársfjórðungslega fyrir öllu starfsfólki. Mælingarnar hafa komið vel út og sannað gildi sitt við að vinna markvisst jafnóðum úr ábendingum starfsfólks. Sjóðurinn var útnefndur sem mannauðshugsandi vinnustaður HR Monitor árið 2023.

Ánægja sjóðfélaga

Niðurstöður hinnar árlegu lífeyrissjóðakönnunar Gallup voru sérstaklega ánægjulegar í ár en samkvæmt henni hafa sjóðfélagar aldrei verið ánægðari. Sá árangur byggist á þeirri menningu sem starfsfólk hefur tileinkað sér með umhyggju, fagmennsku og árangri í þágu sjóðfélaga að leiðarljósi. Að lokum er rétt að nefna þau tímamót þegar lífeyrisgreiðslur síðasta mánaðar ársins fóru í fyrsta sinn yfir þrjá milljarða í einum mánuði. Mikil hækkun hefur verið á útgreiðslum enda eru greiðslurnar verðtryggðar. Auk þess var lífeyrir hækkaður í byrjun ársins og fleiri kjósa að fara fyrr á lífeyri eftir að aldursmörk voru færð úr 65 í 60 ár fyrir upphaf lífeyristöku.

Ég vil þakka sjóðfélögum, stjórn og starfsfólki fyrir góð samskipti og samstarf á árinu.

Guðmundur Þ. Þórhallsson,

framkvæmdastjóri