Þetta er Lífeyrissjóður verzlunarmanna

Miklar sviptingar urðu í efnahagsþróun og á fjármálamörkuðum á nýliðnu ári, hér á landi og erlendis. Alþjóðlegur hagvöxtur gaf eftir á seinni hluta ársins 2022 eftir sterka viðspyrnu í kjölfar heimsfaraldursins, og efnahagshorfur til næstu ára fóru versnandi.

Versnandi efnahagshorfur, mikil verðbólga og hækkandi fjármagnskostnaður hafði neikvæð áhrif á fjármálamarkaði. Hlutabréf lækkuðu í Bandaríkjunum, Evrópu og ný­markaðsríkjum og sömuleiðis lækkuðu skuldabréf í verði samhliða hækkandi vaxtastigi.
Ísland fór ekki varhluta af lakari horfum og lækkuðu hlutabréf og skuldabréf í verði á síðasta ári líkt og víða um heim. Á innlendum skuldabréfamarkaði hefur skapast nokkur óvissa í kjölfar tilkynningar Fjármála­ og efnahagsráðuneytisins um hugsanleg slit á ÍL­sjóði. Framvinda þess máls er enn um margt óljós en til skemmri tíma hefur áhættan aukist.

Verðbólga fór hratt hækkandi eftir litla verðbólgu og lága vexti á alþjóðavísu undanfarinn áratug og hefur verðbólga ekki verið meiri í fjóra áratugi í helstu viðskiptalöndum Íslands. Til að mæta síversnandi verðbólguhorfum og spennu á vinnumörkuðum hækkaði vaxtastig mikið á skömmum tíma í helstu iðnríkjum heimsins.

Innrás Rússa í Úkraínu hafði víðtæk áhrif, til dæmis skapaðist umrót á alþjóðlegum hrávöru­- og orkumörkuðum og aðfangakeðjur víða um heim urðu fyrir frekari skakkaföllum með tilheyrandi framboðshnykkjum

Tryggingafræðileg staða sameignardeildar var ­5,6% í árslok 2022 samanborið við 3,5% árið áður. Breytingarnar skýrast einkum af lækkandi eignaverði á flestum verð­bréfamörkuðum, aukinni verðbólgu þar sem skuldbindingar sameignardeildar eru að fullu verðtryggðar, réttindabreytingum í tengslum við hækkandi lífaldur sjóðfélaga, hækkun áunninna réttinda og aukin makalífeyrisréttindi. Sjá nánar, m.a. á yfirliti um tryggingafræðilega stöðu sameignardeildar og í skýringu 16 í ársreikningi og í kafla II um lífeyrisafurðir í ársskýrslunni.

Um nýliðin áramót tóku gildi umfangsmiklar breytingar á samþykktum LV. Veigamikill þáttur þeirra lítur að því að laga réttindakerfi sameignardeildar að hækkandi lífaldri sjóðfélaga og nýjum viðmiðum við mat á lífaldri. Þá voru gerðar ákveðnar breytingar sem auka sveigjanleika við starfslok og styrkja makalífeyri og framreikningsrétt vegna örorku, auk nokkurra smærri breytinga. Sjá m.a. umfjöllun í kafla II um lífeyrisafurðir
og í kynningargögnum fyrir ársfund LV 2022 á vef sjóðsins.

Áfram var fjárfest í kerfisinnviðum sjóðsins með það að markmiði að einfalda og bæta notendaviðmót og bæta afgreiðslu. Mikill ávinningur náðist þegar greiðslumat var komið á vefinn þar sem umsækjendur geta nú að mestu afgreitt bæði greiðslumat og lánsumsókn hvenær og hvar sem er. Þá minnkaði notkun pappírs umtalsvert og er lánsumsóknarferlið nú að mestu pappírslaust fyrir utan skuldabréfið sjálft. Allar
umsóknir séreignarsparnaðar eru nú einnig aðgengilegar og afgreiddar gegnum sjóð­félagavef. Stafræn vegferð sjóðsins er í takt við þær væntingar sem sjóðfélagar og fyrirtæki gera til okkar um hraðari, einfaldari og hagkvæmari afgreiðslu erinda.

Í sumar sem leið fékk LV viðurkenningu Festu, Stjórnvísi og Viðskiptaráðs Íslands fyrir sjálfbærniskýrslu. Í umsögn dómnefndar kom m.a. fram að skýrslan sé gott dæmi um upplýsingagjöf sjálfbærniþátta eins og best verður á kosið. Þar sé farið yfir markmið, árangur og aðgerðir sjóðsins. Upplýsingarnar séu mælanlegar, samanburðarhæfar og
viðeigandi fyrir starfsemi sjóðsins. Framsetning er skiljanleg og aðalatriði dregin fram á einlægan máta. LV heldur áfram á þessari braut og leggur nú aukna áherslu á að samþætta sjálfbærniupplýsingagjöf við aðra umfjöllun í ársskýrslu sjóðsins, byggt á viðmiðum „Integrated Reporting“.

Í september 2022 höfðu mánaðarlegar lífeyrisgreiðslur hækkað um 3,2 milljarða frá áramótum miðað við sama tímabil árinu áður eða sem nemur 24,5%. Hækkunin skýrist meðal annars af 10% aukningu áunninna réttinda og lífeyrisgreiðslna í nóvember 2021.
Þá eru lífeyrisgreiðslur verðtryggðar miðað við vísitölu neysluverðs og hækkuðu því í takt við verðbólgu.

Gerður var samningur við þrjá trúnaðarlækna með aðstöðu á tveimur starfsstöðvum sem sjóðfélagar geta valið um vegna mats um umsókn örorkulífeyris

Í janúar 2023 tóku gildi breytingar á lögum um lífeyrissjóði nr. 129/1997, sbr. lög nr. 55/2022, um breytingu á ýmsum lögum vegna hækkunar lágmarksiðgjalds til lífeyrissjóðs (lágmarkstryggingavernd, tilgreind séreign o.fl.). Meðal breytinga má nefna:

• Lágmarksiðgjald í lífeyrissjóð hækkar úr 12% í 15,5%.

• Sjóðfélögum býðst að ráðstafa allt að 3,5% af launum til tilgreindrar séreignar með þrengri útborgunarheimildir en hefðbundinn séreignarsparnaður. Var þegar heimilt skv. samþykktum LV.

• Séreign af lágmarksiðgjaldi verður ekki lengur undanþegin skerðingu lífeyrisgreiðslna frá Tryggingastofnun eða þátttöku í dvalarkostnaði á stofnun fyrir aldraða og fleira.

• Sjóðfélaga verður heimilt að ráðstafa tilgreindri séreign skattfrjálst til kaupa á fyrstu fasteign að tilteknum skilyrðum uppfylltum.

Nánari upplýsingar um fyrirhugaða lagabreytingu á vef Alþingis.

Í október 2022 var lagt fyrir Alþingi í annað sinn stjórnarfrumvarp til breytinga á lögum um lífeyrissjóði nr. 129/1997 sem varðar gjaldmiðlaáhættu og upplýsingagjöf til sjóðfélaga. Þar eru tillögur um að rýmka heimildir lífeyrissjóða til fjárfestinga í erlendri
mynt. Í sama frumvarpi er mælt fyrir um að lífeyrissjóði beri að veita nýjum sjóðfé­ lögum upplýsingar um helstu réttindi, skipulag og stefnu sjóðsins, auk þess sem bein heimild er veitt til að birta reglubundin yfirlit yfir iðgjöld, lífeyrisréttindi og rekstur á
aðgangsstýrðu vefsvæði.

Fyrir Alþingi liggur frumvarp um lögfestingu tveggja ESB­reglugerða sem varða sjálfbærni og starfsumhverfi lífeyrissjóða. Lögfestingin mun hafa umtalsverð bein og óbein áhrif á starfsumhverfi LV. Annars vegar reglugerð um flokkunarkerfi ESB (EU Taxonomy) sem skilgreinir hvað telst sjálfbær atvinnustarfsemi. Markmiðið er að auka gagnsæi í upplýsingagjöf stofnanafjárfesta (t.d. banka, verðbréfasjóða og lífeyrissjóða) og sporna gegn grænþvotti. Reglugerðin tengist einnig öðrum reglum sem varða upplýsingagjöf, áhættustýringu og stýringu eigna með tilliti til sjálfbærni. Hins vegar reglugerð um samræmdar reglur fyrir aðila á fjármálamarkaði, þar með talda lífeyrissjóði og fjármálaráðgjafa, um upplýsingar til endafjárfesta (eiginlegra eigenda) um meðferð sjálfbærniáhættu í eignasöfnum. Hún varðar bæði upplýsingagjöf stofnanafjárfesta sem stýra eignum og ráðgjafa.